1. Het nieuwste onderzoek op alcoholpreventie – eerste ronde

In het najaar van 2024 zijn 10 ZonMw-projecten gestart met onderzoek naar thema’s en kennisvragen uit de Kennisagenda Alcoholpreventie 2023. De projecten richten zich op alle vormen van preventie die bijdragen aan het uitstellen, minderen of stoppen van alcoholgebruik. Zo wordt onderzoek gedaan naar alcoholregulering, de werkzame elementen van alcoholinterventies bij jongeren en de implementatie van een basispakket alcoholpreventie in de 1e en 2e lijnszorg. In deze sessie vertelt ieder project kort over de inhoud, waarna er ruimte is voor vragen.

Sprekers: Projectleiders van de ZonMw-projecten op het thema alcoholpreventie

2. Minisymposium: Hoe kun je vroegsignalering het beste aanpakken in jouw ziekenhuis? Voorbeelden uit 4 ziekenhuizen – tweede ronde

Alcoholproblematiek komt bij patiënten in ziekenhuizen veel voor. In Nederland willen veel ziekenhuizen hun zorg voor deze doelgroep gaan verbeteren, van vroegsignalering tot interventies. Hier zijn richtlijnen, afspraken met het netwerk, scholingen en kartrekkers voor nodig. Hoe kun je dit het beste aanpakken in jouw ziekenhuis?

In dit mini symposium vertellen het Jeroen Bosch Ziekenhuis, het Amsterdam UMC, Leiden UMC en Haaglanden MC over hun aanpak en de komende implementatie plannen en onderzoeken.

Daarnaast willen we stilstaan met hoe we landelijk elkaar kunnen vinden over dit onderwerp en krachten kunnen bundelen.

Sprekers: Jacqueline Bisschop (JBZ), Bart Takkenberg (A-UMC), Nicole Kraaijvanger (LUMC) en Merel van Loon (HMC).

3. Alcoholgebruik bespreken in de eerste lijn: herken de aanknopingspunten

Heb je ooit getwijfeld of je alcoholgebruik moest bespreken met een patiënt of cliënt? Wat maakte dat je het wel of niet deed? In deze workshop wisselen we kennis en ervaringen uit en werken we samen toe naar een praktische signalenkaart. Je krijgt daarnaast concrete gesprekstips om het gesprek op een open en effectieve manier aan te gaan.

Sprekers: Hugo Stappers, Inge Heemstra en Wilma Noteborn

4. Masterclass AI: de mogelijkheden van AI bij alcoholpreventie

Een masterclass over AI: wat zijn kansen en risico’s voor het inzetten van AI bij alcoholpreventie?

AI-expert Jonathan Schoenmaker neemt je mee in de (on)mogelijkheden van AI, de ontwikkelingen en uitdagingen. Martijn Planken vertaalt dit naar praktische voorbeelden: hoe wordt AI ingezet bij de preventie van alcoholschade, wat zijn mogelijkheden voor bijvoorbeeld de IkPas-app? Je gaat geïnspireerd naar huis, met meerdere ideeën over de mogelijke toepassingen van AI in alcoholpreventie. Ook ben je bekend met ethische dilemma’s en afwegingen op het gebied van privacy en personalisatie.

Sprekers: Martijn Planken (IkPas) en Jonathan Schoenmaker

5. Alcoholbeleid in actie: lokaal een gezonde omgeving realiseren

De gemeente ziet er op toe dat de Alcoholwet wordt nageleefd en dat wanneer de wet wordt overtreden dan heeft de gemeente ook een handhavende rol. Daarnaast kunnen gemeenten aanvullende regels stellen om alcoholgebruik te beperken en overlast tegen te gaan, zoals het verbod op happy hours, een alcoholverbod op straat en het verbieden van alcoholreclame in de openbare ruimte op gemeentelijke reclameborden en grote spandoeken. Tijdens deze workshop gaan we met elkaar in gesprek welke mogelijkheden gemeenten hebben om met regelgeving, toezicht en handhaving in te zetten op alcoholpreventie en welke praktische voorbeelden er zijn.

Sprekers: Hilde van Ravenswaaij (Adviseur alcohol, drugs en gemeenten Trimbos-instituut), Patrick van Iperen (Adviseur alcohol, drugs en gemeenten Trimbos-instituut) en iemand van een gemeente met een praktijkvoorbeeld.

6. Hoe kan werk preventief of ondersteunend zijn bij (problematisch) middelengebruik?

Werk kan een belangrijk rol spelen in het voorkomen of vroeg signaleren van problematisch middelengebruik. Datzelfde geldt wanneer iemand re-integreert.

Waarom is werk eigenlijk zo belangrijk? En wat kun je van werkgevers, collega’s en een bedrijfsarts verwachten. Wat werkt wel en wat werkt juist niet.

In deze sessie kan je vragen stellen aan een ervaringsdeskundige en zorgprofessional over de rol van werk bij preventie en herstel. Je krijgt handvatten hoe je hiermee in jouw werksetting aan de slag kunt gaan en algemene informatie over middelengebruik in de werksetting.

Sprekers: Ed Bakker (Brijder preventie), Maddy Blokland (Trimbos-instituut)

7. Alcoholgebruik & Positieve Gezondheid: wat kan de verslavingszorg hierin betekenen?

In deze interactieve workshop ga je praktisch aan de slag met de relatie tussen Positieve Gezondheid en Alcoholpreventie.  Of je beleidsmaker, zorgprofessional of onderzoeker bent, in deze workshop word je geïnspireerd en krijg je handvatten om Positieve Gezondheid met Alcoholpreventie praktisch toe te passen en te integreren.

Vragen die aan bod komen:

Hoe draagt Alcoholpreventie bij aan Positieve Gezondheid en vice versa? Wat is Positieve Gezondheid nou precies en hoe pas je dit praktisch toe? Hoe activeer je mensen om zelf in beweging te komen? Op welke manier leg je de verbinding met alcoholpreventie? Hoe integreer je dit in je beleid? Wat is er nodig om deze combinatie praktisch handen en voeten te geven? Wat zijn mogelijkheden die preventieafdelingen van de verslavingszorginstellingen hierin hebben?

Deze werksessie wordt begeleid door opleider Positieve Gezondheid Leontien Hommels (www.hommelsenbrink.nl) samen met aandachtsfunctionarissen Vroegsignalering Alcoholproblematiek Paul Didderen (Vincent van Gogh) en Dagmar Lips (Jellinek). Na afloop ben je toegerust om binnen gemeenten en organisaties Positieve Gezondheid en Alcoholpreventie praktisch te combineren.

Sprekers: Paul Didderen (VVGI, preventie), Dagmar Lips (Jellinek, preventie), Leontien Hommels (Hommels&van den Brink)

8. Alcohol en Ouderen: wat werkt in interventies en hoe werk je samen in je regio op dit thema?

Het eerste deel van de workshop staat in het teken van het geven van een kort overzicht van wat werkt (werkzame elementen) voor ouderen in interventies, en hoe een netwerk van professionals in Heerlen-Noord eruitziet die een rol spelen op het gebied van alcoholpreventie bij ouderen.

In het tweede deel gaan we met alle workshopdeelnemers uiteen in twee groepen over het gebruik van deze werkzame elementen in de praktijk en mogelijke uitdagingen daarbij. Ook bespreken we de netwerken in de eigen regio’s: wat gaat al goed in de samenwerking rondom alcoholpreventie, waar liggen de uitdagingen, en hoe kan samenwerking tussen professionals worden versterkt?

Aan het einde van de workshop zal er een plenaire terugkoppeling zijn met take home messages voor professionals.

Sprekers: Mick Vanderheijden, Universiteit Maastricht Onderzoeker, Preventiedeskundige Mondriaan

9. Van willen naar kunnen: vrijwilligers ondersteunen bij NIX18 in de sportkantine

Sportverenigingen leunen grotendeels op vrijwilligers om de kantine te runnen. De kennis en ervaring die nodig zijn om te voorkomen dat er wordt geschonken aan jongeren onder de 18, hebben logischerwijs niet altijd de hoogste prioriteit. Dit betekent echter niet dat vrijwilligers dit niet belangrijk vinden. Maar hoe zorg je er dan toch voor dat de naleving op orde is?

In Nijmegen hebben de sportkantines hier, in samenwerking met de gemeente en Bureau Objectief wat op gevonden. Sinds enkele jaren werken sportclubs hier met de zogeheten “Kwaliteitsmethodiek Leeftijdscontrole”. Deze door Bureau Objectief ontwikkelde interventie heeft een grote impact op de naleving van NIX18. Terwijl het nationale nalevingscijfer slechts 22,4% bedraagt, wordt de NIX18-regel door Nijmeegse vrijwilligers in maar liefst 81% van de gevallen nageleefd.

Van 22% naar 81% naleving van NIX18 in de sportkantine. Hoe heeft Nijmegen dit voor elkaar gekregen? In onze sessie vertellen we je er alles over!

Sprekers: Milou Hessels, Bureau Objectief, Teamleider Alcoholpreventie

10. Hoe kunnen studentenverenigingen bijdragen aan een gezonde studie-omgeving?

Uit de recente Trendspotterstudie naar het alcohol- en drugsgebruik binnen studentenverenigingen bleek dat het gebruik alcohol en bepaalde drugs hoger ligt onder leden van studentenverenigingen dan onder niet-leden. Al lange tijd is bekend dat het alcoholgebruik onder studenten hoog is en dat er een noodzaak bestaat om dit te verminderen vanwege de risico’s die het gebruik met zich meebrengt. Hierbij blijkt de studentenvereniging dus een belangrijke omgeving om het beleid op te richten. Steeds meer studentenverenigingen geven aan te willen bijdragen aan het terugdringen van het alcoholgebruik van leden en hen bewust te willen maken van dat gebruik. Zij zaten tot voor kort verlegen om een goed alcohol- en drugsbeleid dat niet alleen oog heeft voor regels en afspraken, maar ook voor preventie en vroegsignalering. Onlangs heeft het Trimbos-instituut een beleidsformat voor studentenverenigingen opgesteld dat onderdeel uitmaakt van een bredere integrale aanpak van middelengebruik. Deze aanpak maakt weer onderdeel uit van een integrale benadering van studentenwelzijn van het programma Stijn, studentenwelzijn voor mbo, hbo en wo. In deze sessie wordt het format toegelicht en delen we de eerste ervaringen die hiermee lokaal zijn opgedaan in studentenverenigingen.

Sprekers: Michelle van der Horst, projectleider Studenten en Middelengebruik, Trimbos-instituut en vertegenwoordigers van studenten(verenigingen)

11. Kinderen van Ouders met een Verslaving: meer aandacht in onze samenleving voor deze groep

Jacqueline Krouwel, voorzitter van het Landelijk Platform Kopp-Kov zal ons inspireren hoe je in je werk blijvend aandacht hebt voor deze vaak vergeten groep en ouderschap als je niet lekker in je vel zit. Met Kopp-Kov collega Thom van den Brink zal er een inkijkje gegeven worden in de leefwereld van een kind met een ouder met een verslavingsprobleem. Zij zullen stil staan bij hoe je structurele financiering en (preventieve) zorg voor deze belangrijke doelgroep kunt borgen.

Sprekers: Jacqueline Krouwel (Jellinek, Voorzitter Landelijk platform KOP KOV), Thom van den Brink

12. Opgroeien in een Kansrijke Omgeving (OKO): hoe gemeenten met OKO werken aan het voorkomen van alcoholgebruik door jongeren

Opgroeien in een Kansrijke Omgeving (OKO) helpt gemeenten om op basis van cijfers over de lokale jeugd te werken aan een positieve leefomgeving waarin jongeren gezond en gelukkig kunnen opgroeien. Een OKO-gemeente legt uit hoe zij samen met haar partners werkt aan het voorkomen dat jongeren alcohol of drugs gebruiken of roken.

Sprekers: (Informatie volgt)

13. Ongemak over alcohol. Alcohol bespreekbaar maken voor, tijdens en na de zwangerschap.

Alcoholgebruik bespreken kan soms ongemakkelijk zijn. Als professional is het daarom belangrijk om genoeg handvatten te hebben dit gesprek aan te gaan. Aan de hand van situaties met aanstaande en jonge ouders oefenen we deze gesprekken met een trainingsacteur. De workshop zorgt voor praktische handvatten, die je in elk gesprek kan meenemen en kan helpen bij het borgen van een Alcoholvrije start in gemeenten.

Sprekers: Anne Mooij, Daan Sartorius, Milly Neuman