BLOG: ALCOHOL OP DE KAART IN HET BEDRIJFSLEVEN
Jeanne Gambon is bedrijfsarts bij Mensely en werkt momenteel voor het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Binnen haar team is alcoholproblematiek gelukkig steeds beter bespreekbaar. Gambon: “Het is belangrijk om alert te blijven, zowel in de spreekkamer als aan de directietafel. Alcoholproblematiek blijft te vaak verborgen en dan mis je een belangrijk stukje van de puzzel. Dat is jammer want er valt op dit gebied zoveel winst te behalen!” Hoe gaat Gambon hier zelf in de praktijk mee om?
Ze begint met een voorbeeld: “Onlangs vroeg een leidinggevende mij om advies. Eén van haar medewerkers rook regelmatig naar alcohol, was vaak afwezig van haar werkplek en de resultaten van haar werk werden steeds onduidelijker. De goede relatie tussen de twee vrouwen belemmerde de leidinggevende om haar medewerkster hierop aan te spreken. Ik stelde voor dat de medewerkster voor een preventief gesprek bij mij langs zou komen. Ik had haar al eerder ontmoet en al enige band opgebouwd. Daardoor voelde ze zich kennelijk veilig genoeg, want ze gaf snel openheid van zaken. Ze bleek inderdaad veel te drinken en er was sprake van een grote afhankelijkheid.”
Grote rol voor leidinggevenden
“Dit is een voorbeeld van hoe je het liever niet zou willen… In dit geval was er al sprake van verslaving en dat is een ernstige ziekte die goed behandeld moet worden. Ik wil hiermee laten zien dat je als leidinggevende een grote rol kunt spelen door vroegtijdige signalering van mogelijke alcoholproblemen. Want jij ziet die kleine veranderingen in gedrag, een toename van verzuim of dat iemand vaker foutjes maakt. Eigenlijk moet je dán dat gesprek al aangaan. Gewoon benoemen wat je opvalt en zeggen dat je je zorgen maakt. Want de echte winst ligt vóór de ziekmelding. En weet dan dat je als leidinggevende ook bij een vermoeden bij de bedrijfsarts te rade kunt gaan en dat je medewerkers ook altijd preventief bij de bedrijfsarts terechtkunnen; er hoeft echt niet eerst iets ernstigs aan de hand te zijn.”
Zo natuurlijk mogelijk
“Komt iemand eenmaal bij de bedrijfsarts in de spreekkamer, dan is er vaak veel te bespreken in weinig tijd. Dan vergeet je makkelijk te vragen naar iets als alcoholgebruik. Daarom vraag ik zelf standaard de BRAVO-leefstijlthema’s uit: Bewegen, Roken, Alcohol, Voeding en Ontspanning. Vaak vraag ik eerst hoeveel koffie iemand drinkt, omdat veel mensen meer koffie gaan drinken om het werk maar vol te houden. Dat maakt de stap naar alcoholgebruik makkelijker. Het werkt het beste om het onderwerp zo natuurlijk mogelijk in het gesprek te verweven.”
“Problemen door alcoholgebruik zie je makkelijk over het hoofd en dan mis je een heel belangrijk stukje van de puzzel!”
Alcoholproblematiek (te) vaak verborgen
“Ik vraag vervolgens hoeveel en hoe vaak iemand drinkt. Veel mensen zijn zich helemaal niet bewust van de schadelijkheid van alcohol. Iemand zei laatst: “Ik drink vrijdags en zaterdags zes biertjes, dat is toch niet zoveel?” Maar dan spreek je dus al van een zwaar drinkpatroon, met alle risico’s van dien. Alcoholproblematiek blijft te vaak verborgen en dan mis je een belangrijk stukje van de puzzel! Mijn advies voor collega’s is dan ook: maak alcoholgebruik bespreekbaar. Geef ook informatie over de gevolgen en zorg dat iemand daar zelf over gaat nadenken. Ik merk trouwens ook best vaak dat mensen het fijn vinden om er eens over te praten.”
Bewustwording
“Die bewustwording is het belangrijkste, want pas als iemand erkent dat er mogelijk een probleem is, ontstaat er ruimte om er ook iets aan te gaan doen. Als ik vermoed dat drankgebruik een rol speelt, vraag ik altijd eerst toestemming om door te vragen. Dwingen heeft sowieso geen zin. Ik vraag bijvoorbeeld of mensen weten wat de gevolgen kunnen zijn op de lange termijn. En wat er gebeurt als ze tijdelijk stoppen met drinken. Ook bloedprikken op leverwaarden kan meer inzicht geven. Als iemand aangeeft er iets mee te willen, verwijs ik naar de huisarts die op zijn beurt kan doorverwijzen naar de AA of een instelling voor verslavingszorg; er zijn zoveel goede behandelopties.”
Zelfhulp en testen
“Er is ook veel zelfhulp beschikbaar en er zijn goede testen die mensen zelf anoniem online kunnen doen, bijvoorbeeld op de website allesoverdrinken.nl. Ik gebruik ook wel eens een screeningsinstrument zoals de Five-Shot. De oplossing hoeft trouwens ook niet altijd ingewikkeld te zijn. Ik sprak bijvoorbeeld laatst iemand die medicijnen gebruikte die niet goed met alcohol samengingen. Na een weekend uitgaan had hij altijd een forse toename van klachten. Hij zag er erg tegenop om in het weekend niet gezellig met zijn vrienden mee te drinken, maar probeerde het toch en wat bleek? De klachten bleven weg. Hij was verbaasd, maar heel blij dat hij van die klachten af was. Daar word ik dan zelf ook zo blij van!”
Ook aan de directietafel
“Tot slot raad ik mijn collega’s aan om alcoholgebruik niet alleen in de spreekkamer te bespreken maar ook aan de directietafel. Welke afspraken zijn er binnen het bedrijf? Is er een duidelijk beleid waar iedereen zich op kan beroepen? Kijk bijvoorbeeld eens in de toolbox Alcohol- Drugs en Medicijnbeleid van het Samenwerkingsverband Vroegsignalering Alcoholproblematiek (SVA). Die zit vol praktische hulpmiddelen om bedrijven te helpen om goed beleid te maken. Ook de bijbehorende training voor bedrijfsartsen en HR-professionals is een aanrader, want daar leer je daadwerkelijk met de directie om tafel te gaan en binnen jouw bedrijf tot een passend ADM-beleid te komen. Goed beleid is cruciaal, want dat vormt de basis. Als een medewerker dan door een tijdig advies stopt of mindert met drinken heeft dit allerlei voordelen: betere concentratie, meer energie en beter in je vel zitten. Uiteindelijk is dát wat we allemaal het liefste willen: dat iedereen gezond en met plezier aan het werk kan blijven.”
Links
- Kijk op SVA/werk voor meer praktische informatie, tips en hulpmiddelen voor het signaleren en aanpakken van drankproblemen in het bedrijfsleven
- Allesoverdrinken.nl
- Toolbox ADM-beleid van het SVA
