Hier staan praktische hulpmiddelen en kennisbronnen voor professionals. Deze ondersteunen bij het herkennen, bespreken en begeleiden van mensen met (mogelijk) problematisch alcoholgebruik.
Aanbod
Eerstelijnszorg
Ons aanbod voor professionals in de eerstelijnszorg, zoals de huisarts, praktijkondersteuner of fysiotherapeut.
Handleiding ‘In gesprek over alcohol’
Handleiding voor professionals in de eerstelijnszorg en het sociale domein met informatie over de voorbereiding en uitvoering van een adviesgesprek over alcoholgebruik.
Zakkaart ‘Een kort gesprek over alcohol – de 4V’s’
Verkorte versie van de gesprekshandleiding.
AUDIT-C
Korte vragenlijst voor de inschatting van alcoholgebruik, inclusief afkapwaarden
AUDIT-C (invulexemplaar)
Korte vragenlijst voor de inschatting van alcoholgebruik, zonder zichtbare afkapwaarden
Advies Gezondheidsraad
Informatief advies over gezond alcoholgebruik.
NHG-Praktijkhandleiding leefstijl voor huisartsen
Praktische tips om het gesprek over leefstijl een plek te geven in het spreekuur.
Webinar ‘Start het gesprek over alcoholgebruik’ – over de handleiding
Webinar voor professionals in de eerstelijnszorg en het sociaal domein over het voeren van een gesprek over alcoholgebruik met behulp van de praktijkhandleiding.
Webinar ‘Het gesprek over alcohol’ – pohverslaving.nl
Webinar voor professionals in de eerstelijnszorg over hoe je het gesprek over alcoholgebruik aangaat: van signaleren en screenen tot praktische gesprekstips en tools.
Toolkit Samen beslissen bij problematisch alcoholgebruik
Handige toolkit om samen met zorgverleners en naasten de juiste zorg en behandeling bij alcoholproblemen te kiezen.
Alcoholinterventies bij volwassen drinkers (en hun naasten) – wat past wanneer?
Interactief overzicht van alcoholinterventies die kunnen worden ingezet bij volwassenen (en hun naasten) bij verschillende mate van alcoholgebruik. Elk bolletje is klikbaar en verwijst naar het best passende aanbod.
Handreiking ‘Vroegsignalering bij jongeren’
Handreiking over het vroegtijdig signaleren, bespreekbaar maken en begeleiden van risicovol alcoholgebruik bij studenten, inclusief handvatten voor kortdurende interventies, doorverwijzing en preventieve maatregelen.
Handreiking ‘Vroegsignalering bij studenten’
Praktisch document voor medewerkers in het hoger onderwijs en intermediairs op andere plaatsen waar studenten hun vrije tijd doorbrengen. Het bevat handvatten voor het signaleren en bespreekbaar maken van risicovol alcoholgebruik, met doorverwijsmogelijkheden en een korte interventie.
Toolbox alcohol & zwangerschap
Overzicht van materialen ter ondersteuning van professionals in de geboortezorg – Alcoholvrije Start.
E-learning Alcoholvrije start
E-learning voor verloskundigen over alcohol en zwangerschap
Casuïstiek gespreksvoering
Praktijkgerichte casussen voor professionals en studenten in de eerstelijnszorg om gespreksvaardigheden rond alcoholgebruik bij patiënten en cliënten te oefenen.
NHG-E-learning Problematisch Alcoholgebruik
E-learning voor professionals in de eerstelijnszorg over het belang van vroegsignalering van problematisch alcoholgebruik, en handvatten voor toepassing in de praktijk. Er is extra aandacht voor jongeren en nazorg.
Video: waarom je wel moet praten over alcoholgebruik
Video met redenen waarom je met cliënten/patiënten moet praten over alcoholgebruik.
Informatie voor opleiders
Verkenning naar kansen voor deskundigheidsbevordering voor huisartsen, POH’s-GGZ en verpleegkundigen.
Inspiratiesheet 7 redenen om in gesprek te gaan over alcoholgebruik
Document met 7 redenen voor zorgprofessionals om het gesprek over alcoholgebruik aan te gaan, met uitleg en praktische tips.
Tweedelijnszorg
Ons aanbod voor professionals in de tweedelijnszorg, bijvoorbeeld in het ziekenhuis of de ggz.
Overzicht producten Werkgroep Tweede lijn
Product- en publicatieoverzicht van de Werkgroep Tweedelijn rond alcoholproblematiek in de zorg.
Handreiking ‘(Vroeg)signalering in het ziekenhuis’
Praktisch document met overzicht van gezondheidsrisico’s en het zorgpad bij alcoholproblematiek in het ziekenhuis.
Zakkaart gezondheidsrisico’s en bespreken alcoholgebruik in ziekenhuizen
Zakkaart voor zorgprofessionals in ziekenhuizen met gezondheidsrisico’s en een stappenplan voor het bespreekbaar maken van alcoholgebruik bij patiënten.
Kennisnetpagina NVZ
Verzamelpagina van NVZ met o.a. nieuws, praktijkproducten en evenementen rond het thema (vroegsignalering van) alcoholproblematiek in Nederlandse ziekenhuizen.
Handreiking: ‘(Vroeg)signalering in de GGZ’
Praktisch document met overzicht van (mentale) gezondheidsrisico’s en stappen en het zorgpad bij alcoholproblematiek in de GGZ.
Zakkaart gezondheidsrisico’s en bespreken alcoholgebruik in de GGZ
Zakkaart voor zorgprofessionals in de GGZ met gezondheidsrisico’s en een stappenplan voor het bespreekbaar maken van alcoholgebruik bij patiënten.
AUDIT-C
Korte vragenlijst voor de inschatting van alcoholgebruik, inclusief afkapwaarden
AUDIT-C (invulexemplaar)
Korte vragenlijst voor de inschatting van alcoholgebruik, zonder zichtbare afkapwaarden
Advies Gezondheidsraad
Informatief advies over gezond alcoholgebruik.
Webinar ‘Het gesprek over alcohol in de ziekenhuizen en de GGZ’
Webinar over het laagdrempelig bespreken van alcoholgebruik in het ziekenhuis en de GGZ, met voorbeelden, tools en praktische toepassingen.
Toolkit Samen beslissen bij problematisch alcoholgebruik
Handige toolkit om samen met zorgverleners en naasten de juiste zorg en behandeling bij alcoholproblemen te kiezen.
Interactieve zakkaart gezondheidsrisico’s en bespreken alcoholgebruik in tweedelijnszorg
Interactieve zakkaart met gezondheidsrisico’s van alcoholgebruik en stappenplan voor het bespreken van alcoholgebruik in de tweedelijnszorg.
Implementatiekaart leefstijlbegeleiding
Stappenplan voor het opzetten van een regionaal netwerk voor leefstijlinterventies vanuit het ziekenhuis.
Alcoholinterventies bij volwassen drinkers (en hun naasten) – wat past wanneer?
Interactief overzicht van alcoholinterventies die kunnen worden ingezet bij volwassenen (en hun naasten) bij verschillende mate van alcoholgebruik. Elk bolletje is klikbaar en verwijst naar het best passende aanbod.
Handreiking ‘Vroegsignalering bij jongeren’
Handreiking over het vroegtijdig signaleren, bespreekbaar maken en begeleiden van risicovol alcoholgebruik bij studenten, inclusief handvatten voor kortdurende interventies, doorverwijzing en preventieve maatregelen.
Handreiking ‘Vroegsignalering bij studenten’
Praktisch document voor medewerkers in het hoger onderwijs en intermediairs op andere plaatsen waar studenten hun vrije tijd doorbrengen. Het bevat handvatten voor het signaleren en bespreekbaar maken van risicovol alcoholgebruik, met doorverwijsmogelijkheden en een korte interventie.
Toolbox alcohol & zwangerschap
Overzicht van materialen ter ondersteuning van professionals in de geboortezorg – Alcoholvrije Start.
Risico’s van alcoholgebruik en samenhang van problematiek met alcoholgebruik.
Achtergronddocument met een overzicht van de fysieke, psychische en sociale risico’s van alcoholgebruik en de samenhang met verschillende gezondheidsproblemen.
Factsheet Netwerkzorg Jeroen Bosch Ziekenhuis
Voorbeeld van hoe het Jeroen Bosch ziekenhuis alcoholproblematiek bij patiënten signaleert, behandelt en begeleidt via screening en multidisciplinair overleg.
Het gesprek over alcohol in het ziekenhuis
Video over de beschikbare tools voor zorgprofessionals in het ziekenhuis om vroegtijdig alcoholproblematiek bij patiënten te signaleren en te bespreken.
Het gesprek over alcohol in de GGZ
Video over de beschikbare tools voor zorgprofessionals in de GGZ om vroegtijdig alcoholproblematiek bij patiënten te signaleren en te bespreken.
Video: waarom je wel moet praten over alcoholgebruik
Video met redenen waarom je met cliënten/patiënten moet praten over alcoholgebruik.
Inspiratiesheet 7 redenen om in gesprek te gaan over alcoholgebruik
Document met 7 redenen voor zorgprofessionals om het gesprek over alcoholgebruik aan te gaan, met uitleg en praktische tips.
Lokale veld
Het lokale veld is de plek waar lokale organisaties, diensten en voorzieningen mensen ondersteunen. Gemeenten, onderwijs, zorg en de wijk hebben hier de kans om lokaal samen te werken aan verslavingspreventie.
Om het lokale veld hierbij te ondersteunen zijn er vanuit de regionale instellingen voor verslavingszorg aandachtsfunctionarissen alcohol aangesteld.
Handleiding ‘In gesprek over alcohol’
Handleiding voor professionals in de eerstelijnszorg en het sociale domein met informatie over de voorbereiding en uitvoering van een adviesgesprek over alcoholgebruik.
Zakkaart ‘Een kort gesprek over alcohol – de 4V’s’
Verkorte versie van de gesprekshandleiding.
AUDIT-C
Korte vragenlijst voor de inschatting van alcoholgebruik, inclusief afkapwaarden
AUDIT-C (invulexemplaar)
Korte vragenlijst voor de inschatting van alcoholgebruik, zonder zichtbare afkapwaarden
Advies Gezondheidsraad
Informatief advies over gezond alcoholgebruik.
Alcoholinterventies bij volwassen drinkers (en hun naasten) – wat past wanneer?
Interactief overzicht van alcoholinterventies die kunnen worden ingezet bij volwassenen (en hun naasten) bij verschillende mate van alcoholgebruik. Elk bolletje is klikbaar en verwijst naar het best passende aanbod.
Toolkit Samen beslissen bij problematisch alcoholgebruik
Handige toolkit om samen met zorgverleners en naasten de juiste zorg en behandeling bij alcoholproblemen te kiezen.
Advies Alcoholpreventie in sportverenigingen
Advies voor sportverenigingen en overzicht van lokale en landelijke samenwerkingen en contactpunten ter ondersteuning van alcoholpreventie en verantwoord alcoholbeleid
Advies Vroegsignalering bij valincidenten
Advies over de rol van alcohol bij valincidenten bij ouderen en hoe dit mee te nemen in valpreventieactiviteiten
Webinar ‘Start het gesprek over alcoholgebruik’ – over de handleiding
Webinar voor professionals in de eerstelijnszorg en het sociaal domein over het voeren van een gesprek over alcoholgebruik met behulp van de praktijkhandleiding.
Toolbox alcohol & zwangerschap
Overzicht van materialen ter ondersteuning van professionals in de geboortezorg – Alcoholvrije Start.
IkPas
Beschrijving van de interventie IkPas met aandacht voor doel(groep), uitvoering en effectiviteit. IkPas is een interventie die volwassenen stimuleert om tijdelijk te stoppen met alcohol om bewustwording en gedragsverandering te bevorderen.
Moti-55
Beschrijving van de interventie Moti-55 met aandacht voor doel(groep), uitvoering en effectiviteit. Moti-55 is een interventie die 55-plussers ondersteunt bij het verminderen van problematisch alcoholgebruik via individuele gesprekken met getrainde preventiewerkers.
Moti-4
Beschrijving van de interventie Moti-4 met aandacht voor doel(groep), uitvoering en effectiviteit. Moti-4 is een interventie die jongeren motiveert om hun middelengebruik, gok- of gamegedrag te verminderen via vier motiverende gesprekken met een preventiewerker.
Adviesgesprek Alcohol Jongeren
Beschrijving van de interventie Adviesgesprek Alcohol Jongeren met aandacht voor doel(groep), uitvoering en effectiviteit. Het Adviesgesprek Alcohol jongeren bestaat uit één of twee motiverende gesprekken met jongeren en ouders om risicovol alcoholgebruik te signaleren en te verminderen
Preventief adviesgesprek
Beschrijving van de interventie Preventief adviesgesprek over psychiatrische problematiek en/of problematisch middelengebruik, met aandacht voor doel(groep), uitvoering en effectiviteit. Deze interventie bestaat uit een eenmalig adviesgesprek voor jongeren tot 24 jaar over psychische klachten of problematisch middelengebruik, gericht op bewustwording en versterking van eigen mogelijkheden.
Open en Alert
Beschrijving van de interventie Open en Alert, met aandacht voor doel(groep), uitvoering en effectiviteit. Open en Alert is een preventieprogramma dat helpt om problemen door middelengebruik bij cliënten die verblijven in zorg- en welzijnsorganisaties te voorkomen en te verminderen.
Jellinek Online Zelfhulp
Beschrijving van de interventie Jellinek Online Zelfhulp. Deze online zelfhulp bestaat uit opdrachten die deelnemers van 18 jaar en ouder anoniem en zelfstandig kunnen invullen. Het ondersteunt hen bij het zelfstandig minderen van, of stoppen met, het gebruik van alcohol, cocaïne, tabak of gokken.
Werkomgeving
Ook op de werkvloer kunnen alcoholproblemen vroeg worden gesignaleerd. Werkgevers, HR-professionals, bedrijfsartsen en leidinggevenden spelen hierin een sleutelrol. Praktische handvatten en informatie over bijvoorbeeld trainingen zijn te vinden bij het Trimbos-instituut – Alcohol en werk.
In gesprek over alcoholgebruik – Handleiding Alcoholadvies voor professionals
Het is zinvol om mensen te vragen naar hun alcoholgebruik. Het SVA heeft een handleiding ontwikkeld voor professionals in de eerste lijn en het sociaal domein. Hierin staat een adviesgesprek op maat, dat je als professional kunt inbedden in je eigen beroepspraktijk. Dit gesprek hoeft maar een paar minuten te duren. Een kleine tijdsinvestering, die veel voor je patiënt of cliënt kan betekenen. Om een kort adviesgesprek te kunnen voeren is wel een goede voorbereiding nodig. In de deze handleiding vind je alle informatie over voorbereiding én uitvoering van dit adviesgesprek.